Sjećanje na 2. maj 1992. i Bitku za Predsjedništvo RBiH

Na današnji datum prije 33 godine, 2. maja 1992. godine, na Skenderiji se odvijala ključna borba za odbranu Sarajeva, kada su jedinice tadašnje Jugoslovenske narodne armije (JNA) pokušale zauzeti zgradu Predsjedništva Republike Bosne i Hercegovine (RBiH).

SARAJEVO,  2. maja - Bitka u kojoj je odbranjeno Sarajevo, 2. maja 1992. godine, poznatija kao Bitka za Predsjedništvo RBiH, bila je presudna za odbranu glavnog grada, ali i za odbranu nezavisnosti i cjelovitosti države Bosne i Hercegovine. 

Tenkovi i oklopni transporteri tadašnje JNA zaustavljeni su naporima branilaca okupljenih u Teritorijalnoj odbrani RBiH i MUP-u RBiH, na Skenderiji, svega stotinjak metara od zgrade Predsjedništva RBiH. 

Zauzimanje zgrade Predsjedništva je spriječeno, ali je opsada Sarajeva naočigled cijelog svijeta trajala više od 1.400 dana. Građani Sarajeva su ubijani minobacačkim granatama, snajperskim hicima, protivavionskim naoružanjem, bili su bez vode, struje, plina, bez hrane, što je potvrđeno presudama Haškog suda. 

Istog dana, 2. maja 1992. godine, JNA je na Aerodromu Sarajevo zarobila tadašnjeg predsjednika Predsjedništva RBiH Aliju Izetbegovića i delegaciju, koji su bili na povratku sa pregovora u Lisabonu. Potom su odvezeni u Lukavicu. Ovaj događaj bio je uvod u ono što će se dešavati narednog dana, 3. maja 1992. godine, kada je JNA počela izvlačenje svojih jedinica iz kasarne na Bistriku. 

Nakon pregovora, dogovorena je razmjena Izetbegovića.

Tog 2. maja 1992. svijet su obišli televizijski snimci u kojima Izetbegović u javljanju u program obznanjuje da je otet i da mu ne dozvoljavaju da dođe u zgradu Predsjedništva BiH.

Svijet su obišle i fotografije i snimci zapaljenih tramvaja na Skenderiji, u centru Sarajeva, kao i eksplozije granate na uglu ulica Dalmatinska i Titova, preko puta zgrade Centralne banke BiH.

Istog dana, zapaljena je i Glavna pošta u Sarajevu, a van funkcije našlo se 45.600 telefonskih priključaka.

Za jednu od najdužih opsada u historiji i teroriziranje stanovništva glavnog grada Bosne i Hercegovine, između ostalog, u ICTY-u su na doživotne kazne pravomoćno osuđeni bivši predsjednik Republike Srpske (RS) Radovan Karadžić, kao i komandant Vojske RS Ratko Mladić, te nekadašnji komandant Sarajevsko-romanijskog korpusa Vojske RS Stanislav Galić. Dragomir Milošević, koji je preuzeo komandu nad Sarajevsko-romanijskim korpusom Vojske RS 1994. godine, osuđen je na 29 godina.

U Haškom sudu za zločine počinjene u Sarajevu bio je optužen i bivši predsjednik Srbije i Savezne Republike Jugoslavije Slobodan Milošević, ali je preminuo tokom suđenja u martu 2006. godine, nakon čega je proces obustavljen.

Biljana Plavšić, bivša predsjednica RS, priznala je krivicu za učešće, između ostalog, u zločinima u Sarajevu, nakon čega je osuđena na 11 godina zatvora.